از دورها و زخم‌ها

با همکارهايم مشغول حرف و خنده از درِ شرکت بیرون آمدیم. چند قدم جلوتر منشی واحد ما بود. حرف به سمت او کشیده شد که پیشتر چادر می‌پوشید و حالا پالتوی قرمز پوشیده و شال و کلاه. یک لحظه به خودم آمدم دیدم دارم در دفاع از او سر دیگران فریاد می‌کشم و آنها را به‌خاطر پیش‌داوری سرزنش می‌کنم. برای آرام کردن‌ام بحث را بستند و بعد از هم جدا شدیم. ولی آرامی در من نبود. زخم کهنه دوباره نیشتر خورده بود.

سال‌های نه چندان دوری، هم به واسطه جو مذهبی خانواده و هم به اشتیاق خودم  چادر می‌پوشیدم. استدلال‌های خاص خودم را داشتم و خیال می‌کردم در انتخاب‌ام مختارم. چندی بعد دیگر آن حس خوب را نداشتم هرچه بزرگ‌تر می‌شدم استدلال‌هایم ناکارآمدتر و دلایل‌ام بی‌مفهوم‌تر می‌شد. سال آخر دبیرستان دیگر خسته شده‌بودم و می‌خواستم چادرم را کنار بگذارم. علیرغم اینکه هنوز اعتقاد راسخ به حجاب داشتم با مخالفت شدید و تند خانواده و علی الخصوص مادرم مواجه شدم. جنگ نابرابری بود و در وضعیتی بودم که نیاز به حمایت خانواده داشتم پس شکست‌خورده‌ي نبرد با مادر شدم و چادر را به اجبار نگه داشتم. حالا دیگر زندگی سویه جهنمی‌ِ اجبار را برای‌ام به نمایش گذاشته بود. از وضعیت کج دار و مریزِ یک‌جا چادر بپوش و یک‌جا نپوش بیزار بودم. خودخواهی مادرم بود که به واسطه موقعیت اجتماعی خود ما را وادار به این پوشش می‌کرد و منطق‌اش این بود که هر وقت شوهر کردید و از تحت سرپرستی من خارج شدید هر جور که می‌خواهید بگردید. ناتوانی‌ام در مقابله با او و استدلال سطحی و سلطه‌جویانه‌اش رنج را دوچندان می کرد.

همیشه از مبارزه و بحث رودرو با مادرم گریزان بودم (و حتی هستم). حاضر به گفتگو با او نبودم و از طرفی هم می‌خواستم بر طبق فکر و اعتقادات خودم حرکت کنم. هر روز که می‌گذشت رویکردم به مسئله حجاب تفاوت بیشتری می‌کرد و تحملِ چادر سخت و سخت‌تر می‌شد. درس‌ام که تمام شد گفتم دل را به دریا می‌زنم و همه چی را کنار می‌گذارم اما بازهم شرایط روحیِ سختی که در آن سال‌ها برایم ایجاد شد مجبورم کرد که از تشنج دوری کنم و در گوشه عزلت خودم فرو بروم. عملن برای این‌که نه دعوا کنم و نه خودم را شکنجه کنم از در خانه بیرون نمی‌رفتم. گاهی فقط خانه مامانی بود که ماوایم بود. و این میان ترسو بودن‌ام بیشتر حال‌ام را بهم می‌زد.

بعدتر که خواهر کوچک‌ترم علیه اجبار مادر شورید من هم پشت سر او راه افتادم و مادر را محاصره کردیم. او هم البته در این سال‌ها تغییر زیادی کرده‌بود و افکارش را منعطف‌تر کرده‌بود. اما تا مدت‌های زیادی با ما و بخصوص من سرسنگین بود. نگاه‌های سنگین دیگران و زخم زبان‌های‌شان را باید تحمل می‌کردیم. گاهن تشویق‌های تحقیرآمیز دوستان بدتر بود که می‌گفتند خوب کردی برداشتی چی بود آن چادری که سر می‌کردی. و باز باید بحث می‌کردم و می‌فهماندم که حق توهین به پوشش کسی را ندارند و داستان‌هایی از این قبیل. البته دیر فهمیدم که رنج تحمل متلک‌ها و درشتی‌های خانواده و دیگران کمتر و تحمل‌پذیرتر از اجبار است. غرض این‌که وقتی همکارم  نوع لباس پوشیدن منشی را مورد هدف قرار داد یاد روزهای تاریک جنگ و جدال خودم افتادم. این‌که چه قدر از قضاوت‌ها و حرف‌های ناعادلانه و ناآگاهانه دیگران رنج کشیدم و حتی هنوز هم ترکش آن سالیان را هر از گاهی دریافت می‌کنم.

 دیگر حالا آزادترم و می‌توانم مطابق میل و فکرم حرکت کنم ولی این چیزی از زهر روزهای ترس و اجبار و ناتوانی کم نمی‌کند. هنوز هم با دیدن موقعیت‌های مشابه طوفانی می‌شوم و زخم‌هایم سر باز می‌کند. انگار که هنوز هم از زخم‌های کهنه‌ام عبور نکردم.